Η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών.

Του Κώστα Μελά

ΠΗΓΗ

Μετά και την έκφραση γνώμης και της ΕΚΤ [ΓΝΩΜΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ της 16ης Νοεμβρίου 2012 σχετικά με τροποποιήσεις του πλαισίου για την ανακεφαλαιοποίηση των πιστωτικών ιδρυμάτων (CON/2012/90)]

νομίζω ότι ,μπορούμε τώρα να  προχωρήσουμε σε μια συνολική , όσο και στηριζόμενη πλέον σε πραγματικά στοιχεία,  εκτίμηση για το πώς θα γίνει και τι εντέλει σηματοδοτεί η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Έχει προηγηθεί  Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου (ΠΥΣ) της κυβέρνησης (12 Νοεμβρίου) και επίσης έχει διαρρεύσει  Σχέδιο του νέου Μνημονίου το οποίο πρόκειται να υπογραφεί από την ελληνική κυβέρνηση και τους δανειστές. Εδώ και αρκετό καιρό κυκλοφορούν διάφορες φήμες για το πώς επρόκειτο να γίνει η ανακεφαλαιοποίηση και πολλά συμπεράσματα εξήχθηκαν με βάση λανθασμένες  ή σκόπιμα λανθασμένες πληροφορίες οι οποίες πιθανόν να  εξυπηρετούσαν συγκεκριμένα  συμφέροντα. Τώρα έχοντας πληρέστερη πληροφόρηση είμαστε σε θέση να δούμε τα γεγονότα από μια περισσότερο αντικειμενική οπτική.

Θα αρχίσουμε λέγοντας ότι η έκφραση γνώμης της ΕΚΤ για  το σχέδιο νόμου, το οποίο στοχεύει στη συμπλήρωση του ελληνικού νομικού πλαισίου για την ανακεφαλαιοποίηση των πιστωτικών ιδρυμάτων σε ευθεία αναφορά προς τους στόχους για τον χρηματοπιστωτικό τομέα που έχουν τεθεί από τις από τις ελληνικές αρχές στο μνημόνιο οικονομικής και χρηματοπιστωτικής πολιτικής είναι θετική.
Η ΕΚΤ συνεχίζει να προσδίδει ύψιστη σημασία στην ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των πιστωτικών ιδρυμάτων στην Ελλάδα και θεωρεί ότι το σχέδιο νόμου θα πρέπει να παρέχει τη δυνατότητα έγκαιρης και αποτελεσματικής ανακεφαλαιοποίησης, με τη συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών.

Καθιερώνεται η έκφραση συστημικές τράπεζες . Με την έκφραση αυτή υποδεικνύονται  τράπεζες οι οποίες αν κινδυνεύσουν τίθεται σε κίνδυνο ολόκληρο το σύστημα . Επομένως και με άλλα λόγια , είναι τράπεζες οι οποίες διασώζονται στο διηνεκές. Έχουν εξασφαλισμένη τη διάσωσή τους σύμφωνα με το δόγμα toobigtofail. Στην Ελλάδα οι συστημικές τράπεζες είναι (ή έγιναν με τις τελευταίες πάσης φύσεως αλλαγές) η Εθνική- Eurobank , Alfa – Εμπορική, Πειραιώς – ΑΤΕ – Γενική Άρα στηρίζονται (μέσω της ανακεφαλαιοποίησης) και από το ΤΧΣ. Όλες οι υπόλοιπες τράπεζες οι οποίες παρουσιάζουν ανάγκες κεφαλαίων , αφήνονται στη μοίρα τους ή στα χέρια των μετόχων τους. Αν οι μέτοχοι (νέοι ή παλαιοί) δεν προχωρήσουν σε  ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών τους  (μέχρι τον Απρίλη 2013) τότε η κυβέρνηση (μέχρι τον Ιούνιο 2013) θα πρέπει να προχωρήσει στην επίλυση είτε (first best) σε συγχωνεύσεις με τις μεγάλες τράπεζες ή μέσω δημιουργίας (second best) μιας μεταβατικής τράπεζας. Βλέπουμε ότι η όλη επιχείρηση ακολουθεί την ευρωπαϊκή και παγκόσμια  λογική που διέπει το χρηματοπιστωτικό σύστημα και η οποία έχει γίνει πρόξενος τόσων κακών την τελευταία τριακονταετία[1]

Στο νέο Μνημόνιο θα αναφέρεται ρητά στις υποχρεώσεις που θα αναλαμβάνουν οι τράπεζες που θα ανακεφαλαιοποιούνται από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Τα προγράμματα αναδιάρθρωσης των πιστωτικών ιδρυμάτων θα πρέπει να εγκριθούν από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (το οποίο θα αποκτήσει νέα διοίκηση) δεδομένου ότι αυτό θα είναι  και ο βασικός μέτοχος των συστημικών τραπεζών.
Επίσης θα αναφέρονται και οι  αρμοδιότητες των επιτρόπων που θα τοποθετούνται για να παρακολουθούν τις λειτουργίες και τα σχέδια αναδιάρθρωσης των τραπεζών. Σύμφωνα με τις πρώτες  πληροφορίες  στις ελληνικές τράπεζες μετά την ανακεφαλαιοποίηση τους θα τοποθετηθούν Ευρωπαίοι ή Έλληνες επίτροποι οι οποίοι  θα ενημερώνουν κάθε τρίμηνο τις ελληνικές αρχές αλλά και την ΕΕ για το πως προχωρούν τα σχέδια αναδιάρθρωσης των ελληνικών τραπεζών που ανακεφαλαιοποιούνται. Η τοποθέτησή τους θα εγκρίνεται από την τρόικα και όχι από την Ελληνική Βουλή.
Το Ταμείο με την βοήθεια των επιτρόπων θα παρακολουθεί όλα τα θέματα που σχετίζονται με την εξυγίανση των ισολογισμών των τραπεζών και θα αποφασίζει για το εάν θα πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη απομόχλευση. Την ίδια στιγμή θα αποφασίζει για τις μεγάλες χορηγήσεις αλλά και για το εάν πρέπει να εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται οι ελληνικές τράπεζες σε γειτονικές χώρες. Παρεμβάσεις θα υπάρξουν τόσο σε θέματα διακυβέρνησης των τραπεζών, όσο και σε ζητήματα που άπτονται των αμοιβών των τραπεζικών στελεχών.
                                
                                 ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ
1. Έλεγχος των χορηγήσεων προς τα πολιτικά κόμματα.
2. Έλεγχος όλων των δανείων που έχουν δοθεί σε υπαλλήλους, μετόχους, διευθυντές και στελέχη, όπως επίσης και στις συζύγους τα τέκνα ή τα συγγενικά τους πρόσωπα.
3.Ο ρυθμός των χορηγήσεων προς τις παραπάνω κατηγορίες δεν μπορεί να υπερβαίνει τον ετήσιο ρυθμό χορηγήσεων της τράπεζας.
4. Αυστηρός έλεγχος του κόστους διοίκησης και των εξόδων προώθησης και διαφήμισης.
5. Έλεγχος όλων των χορηγήσεων προς δημόσιους οργανισμούς και δημόσιες επιχειρήσεις.
6. Έλεγχος της πολιτικής ρυθμίσεων και διαγραφών όλων των δανείων του παρελθόντος.
7. Αυστηρός καθορισμός των αμοιβών των διοικητικών στελεχών των τραπεζών.
8. Επανασύσταση Επιτροπών Εσωτερικού Ελέγχου, Διαχείρισης Κινδύνου και Κανονιστικής Συμμόρφωσης και άμεση εμπλοκή της Επιτροπής στις παραπάνω λειτουργίες.
9. Δημοσιοποίηση των ονομάτων των μετόχων που ελέγχουν ποσοστό τουλάχιστον 1% του μετοχικού κεφαλαίου από τις τράπεζες που ελέγχουν ιδιώτες.
10. Διαμόρφωση της πιστωτικής πολιτικής κάθε τράπεζας σε συνεργασία με το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας τρεις μήνες μετά την τοποθέτηση της Εποπτείας.
11. Πλήρης διαχωρισμός των αρμοδιοτήτων του Διοικητικού Συμβουλίου της τράπεζας.[]

 

[]Σύμφωνα με την  Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου (ΠΥΣ) αν οι μέτοχοι των τραπεζών (παλαιοί και νέοι) καλύψουν το 10% των απαιτούμενων  κεφαλαίων  για την ανακεφαλαιοποίηση , τότε θα διατηρήσουν (με περιορισμούς) τον έλεγχο της τράπεζας. Οι ιδιώτες θα αποκτήσουν το δικαίωμα αγοράς (warrant)  9 μετοχών του ΤΧΣ για κάθε 1 μετοχή που θα αποκτήσουν με την αύξηση κεφαλαίου. Η τιμή άσκησης του δικαιώματος αγοράς θα είναι η τιμή έκδοση της μετοχής με ετήσιο επιτόκιο 3% πλέον περιθωρίου 1% το πρώτο έτος από την έκδοση του τίτλου, 2% για το 2ο έτος, 3% για το τρίτο και 4% για το τέταρτο και 5% για το υπόλοιπο διάστημα.

Έτσι, αν ένας επενδυτής αποκτήσει 1 μετοχή τράπεζας μέσω αύξησης κεφαλαίου καταβάλλοντας 1 ευρώ, θα έχει δικαίωμα να αγοράσει το πρώτο έτος από την έκδοση του δικαιώματος 9 μετοχές του ΤΧΣ σε τιμή 1,04 ευρώ. Η άσκηση των δικαιωμάτων αγοράς μετοχών (warrants) των επενδυτών από το ΤΧΣ πρέπει να γίνει έως και 54 μήνες από την ημερομηνία έκδοσης των warrants. Το warrant αποτελεί δικαίωμα και όχι υποχρέωση αγοράς. Έτσι αν η μετοχή διαπραγματεύεται σε χαμηλότερη τιμή, ο επενδυτής μπορεί να αφήσει το δικαίωμα να λήξει χωρίς επίπτωση.

Το ΤΧΣ δεν μπορεί να μεταβιβάσει δικαιώματα αγοράς για 36 μήνες από την έκδοσή τους. Δηλαδή μετά από τρία έτη θα διαθέσει τις μετοχές που κατέχει με δημόσια εγγραφή.

Δημιουργούνται πολλά θέματα τα οποία χρήζουν ιδιαίτερης μελέτης και απαιτούν προσεκτική ανάγνωση όλων των μεταβλητών που συνθέτουν το πρόβλημα.  Ίσως θα επιχειρήσουμε να το πράξουμε μιαν άλλη φορά. Όμως μπορούμε να αναφερθούμε επιγραμματικά στα παρακάτω χωρίς καμία αξιολογική προσπάθεια:

–          Το πρώτο ζήτημα αφορά στο ιδιοκτησιακό μέλλον των ελληνικών τραπεζών. Αν  οι παλαιοί μέτοχοι δεν καταφέρουν να καλύψουν το 10,0% της απαιτούμενης κεφαλαιακής αύξησης τότε τίθεται εν αμφιβόλω αν θα παραμείνουν σε ελληνικά χέρια και δεν θα περάσουν σε ξένα επιχειρηματικά συμφέροντα.

–          Εκτός από τους μεγαλομετόχους υπάρχει μεγάλος αριθμός μικρομετόχων οι οποίοι κινδυνεύουν να χάσουν τα κεφάλαιά τους.

–          Η ανάγκη  για ρευστότητα της ελληνικής οικονομίας φαίνεται ότι παραπέμπεται στις ελληνικές καλένδες τουλάχιστον μέχρι να τελειώσει η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.

_____________________________________________________________

---

[1] Δες: Κ. Μελάς , Οι Σύγχρονες Κρίσεις του Παγκόσμιου Χρηματοπιστωτικού Συστήματος. ΑΑ. Λιβάνης 2011.