kapetanios
αερικό
Ας πάρουμε το παράδειγμα της ιδιωτικοποίησης της CEGB, της Βρετανικής Επιχείρησης Ηλεκτρισμού. Θεωρήθηκε ένα από τα πλέον επιτυχημένα εγχειρήματα ιδιωτικοποίησης διεθνώς. Συνοδεύτηκε από σημαντικές επενδύσεις εκσυγχρονισμού της βρετανικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας με παράλληλη μείωση των ρύπων, και εντυπωσιακή μείωση του κόστους παραγωγής και λειτουργίας. Η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών δεν χειροτέρεψε (όπως στη συντριπτική πλειοψηφία των χωρών που ιδιωτικοποίησαν επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας). Τα κέρδη του κλάδου αυξήθηκαν σημαντικά, δίνοντας πρόσθετα φορολογικά έσοδα στο βρετανικό δημόσιο, και τα κέρδη αυτά επαναχρησιμοποιήθηκαν στη βρετανική οικονομία, δεν διέφυγαν στο εξωτερικό. Σκόπιμα επιλέγεται ένα από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα ιδιωτικοποίησης έτσι ώστε να αποκλειστεί η πιθανή υποψία του μη ευνοϊκού παραδείγματος.
Η μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας για τα πρώτα έξι χρόνια της ιδιωτικοποίησης της Βρετανικής αγοράς ηλεκτρισμού («The Restructuring and Privatization of the U.K. Electricity Supply—Was It Worth It?») είναι αποκαλυπτική:
http://rru.worldbank.org/documents/publicpolicyjournal/124newbe.pdf
Ας δούμε λοιπόν τι λέει η Παγκόσμια Τράπεζα.
- Το 1990 η Μεγάλη Βρετανία προχώρησε στην αναδιάρθρωση και ιδιωτικοποίηση της CEGB, της Βρετανικής Επιχείρησης Ηλεκτρισμού. Η αναδιάρθρωση περιελάμβανε το σπάσιμο της CEGB σε τέσσερις εταιρίες (εκ των οποίων οι τρεις πρώτες ιδιωτικοποιήθηκαν άμεσα): την National Power και την PowerGen που ανέλαβαν τα γεοθερμικά εργοστάσια, την National Grid που ανέλαβε το δίκτυο υψηλής τάσης, και την Nuclear Electric που ανέλαβε τους πυρηνικούς σταθμούς παραγωγής. Στη συνέχεια τα πιο σύγχρονα πυρηνικά εργοστάσια της Nuclear Electric πωλήθηκαν στη British Energy, και το Βρετανικό δημόσιο κράτησε μόνο τα απηρχαιωμένα πυρηνικά εργοστάσια 1ης γενιάς.
- Μέσα σε 6 χρόνια τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας εκσυγχρονίστηκαν και η παραγωγικότητα της εργασίας υπερδιπλασιάστηκε. Η εγκατεστημένη ισχύς αυξήθηκε κατά 9,5 MW που αντιστοιχούσε στο 20% της ζήτησης σε περιόδους αιχμής. Το 50% των σχετικών επενδύσεων χρηματοδοτήθηκε από τους νέους ιδιοκτήτες. Το υπόλοιπο 50% απ’ το κράτος. Δεν θα ισχυριστώ πως το κράτος κακώς συμμετείχε στις επενδύσεις – το αντίθετο μάλιστα. Θα παρατηρήσω όμως κι εδώ το γνωστό παράδοξο, το κράτος να επιχορηγεί άνευ αντιτίμου το 50% των επενδύσεων των ιδιωτικών εταιριών, αλλά αυτές να καρπώνονται στο ακέραιο το 100% της απόδοσης των επενδύσεων αυτών… Εν πάσει περιπτώσει…
- Παράλληλα με τις ανωτέρω επενδύσεις, η χρήση του άνθρακα, που αποτελούσε τη βασική πρώτη ύλη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, αντικαταστάθηκε σε σημαντικό βαθμό από το πολύ οικονομικότερο φυσικό αέριο. Κατά το έτος της ιδιωτικοποίησης το 92% της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας βασιζόταν στον άνθρακα, το 7% στο πετρέλαιο, και μόνο 1% στο φυσικό αέριο. Μετά από 6 χρόνια, η χρήση του φυσικού αερίου είχε ανέλθει στο 23%. Συνεπεία όλων των ανωτέρω, το κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού στη Βρετανία μειώθηκε κατά 50%.
Όλα αυτά τα οφέλη όμως των εταιριών ηλεκτρισμού δε μεταφράστηκαν σε όφελος για τους καταναλωτές.
- Οι τιμές παρέμειναν αδικαιολόγητα υψηλές και τα «ενεργειακώς πτωχά» νοικοκυριά (αυτά που αναγκάζονται να δαπανούν πάνω από το 10% των εισοδημάτων τους σε λογαριασμούς ενέργειας) αυξήθηκαν από 2 σε 3,5 εκατ. νοικοκυριά.
- Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Παγκόσμιας Τράπεζας οι εταιρίες ηλεκτρισμού κέρδισαν από όλη αυτή την ιστορία μεταξύ 9 – 11 Δις ευρώ, σε σημερινές ισοτιμίες (8,1 – 9,7 Δις στερλίνες).
- Το κράτος ωφελήθηκε ελάχιστα καθώς, μαζί με τα έσοδα από την πώληση, εκτιμάται πως κέρδισε όλα κι όλα κάπου 0,4 – 1,3 Δις ευρώ (0,4 – 1,2 Δις στερλίνες).
- Και οι καταναλωτές; Ααα, αυτοί ήταν οι μεγάλοι χαμένοι, έχασαν κάπου 1,4 – 5 Δις ευρώ (1,3 – 4,4 Δις στερλίνες). Μόνο μέσα σε μία 6ετία!!
Και αυτή ήταν η λεγόμενη καλή εξαετία.
- Έκτοτε, από το 1997 έως το 2002 οι τιμές αυξήθηκαν κατά 28% (4% πάνω κι απ’ τον πληθωρισμό), ενώ από το 2003 μέχρι το 2008 έχουν αυξηθεί κατά ακόμα 40% επιπλέον (8% ετησίως!!! κατά μέσο όρο).
- Παράλληλα, διαπιστώθηκε πως οι εταιρίες ηλεκτρισμού έκαναν μόνο επενδύσεις βραχείας απόδοσης, βασιζόμενες στις ήδη διαδεδομένες τεχνολογίες, προκειμένου να βγάλουν γρήγορα κέρδη και να περιορίσουν το ρίσκο, υπονομεύοντας τη μελλοντική ενεργειακή επάρκεια της Μ.Βρετανίας (που κινδυνεύει πλέον με σοβαρές ελλείψεις ενέργειας από το 2015) αλλά και την ίδια την πορεία και βιωσιμότητά τους απέναντι στο διεθνή ανταγωνισμό.
Τελικά, μετά από 20 χρόνια ιδιωτικοποίησης, η Ofgem (η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Μ.Βρετανίας), που ήταν ανέκαθεν ο πλέον ένθερμος υποστηρικτής της ιδιωτικοποίησης, αναγνώρισε πέρυσι κι επισήμως πως το μοντέλο της ιδιωτικοποιημένης αγοράς ενέργειας δεν δουλεύει, και πρότεινε την πώληση των εταιριών ηλεκτρισμού (και αερίου) στους καταναλωτές με τη βοήθεια ενός κρατικά ελεγχόμενου φορέα στα πρότυπα της παλαιάς κρατικής Βρετανικής Επιχείρησης Ηλεκτρισμού CEGB. (βλ. πχ. σχετικό άρθρο του Guardian )
Σχετικές αναρτήσεις
